از بیدل تا امروز؛ مروری بر مکتب پیروان بیدل و تحول سبک در ادبیات فارسی فرارودان

تا زمان اوج سبک هندی در شبه قاره هند و حتی نزدیک به آن روزگار در فرارودان شاعرانی به سر می بردند که مهم ترین سنت و ویژگی های سبک هندی را در اشعار خود بازتاب می دادند. در تذکرۀ نمونۀ ادبیات تاجیک صدرالدین عینی اسم شاعران زیادی آمده است که در همین روزگار به سر برده و در اشعارشان شیوه های خاص سبک هندی را به کار گرفته اند. در این مقاله برخی از مهم ترین این شاعران معرفی شده و ضمن ارائۀ نمونۀ اشعار این شاعران، برخی از ویژگی های شعری آن ها بحث و بررسی شده است. شوکت بخاری از نخستین سخنوران معتبر ورارود است که ویژگی های سبک هندی را در اشعارش متجلی کرده است. چنان که از اشعار شوکت پیداست، او تا اوج ظهور صائب و بیدل اشعارش را با آن ویژگی هایی که بعدها به نام «سبک هندی» معروف شد، مزین کرده است. سیدای نسفی از دیگر شاعران معروف دوران رواج سبک هندی در فرارود است. پس از نفوذ اشعار بیدل و صائب در فرارود، مکتب پیروان بیدل در این منطقه عرض هستی کرد و شاعران زیادی را در وسعت آباد خود جمع آورد. از مهم ترین این شاعران می توان به نقیب خان طغرل احراری و ظُفرخان جوهری استروشنی اشاره کرد که در این مقاله برجسته ترین ویژگی های شعری آن ها، به عنوان شاعران پیرو سبک بیدل، تبیین و بررسی شده است. در مرحلۀ جدید تشکّل شعر فارسی در تاجیکستان، پدیده هایی روی کار آمدند که گاه شیوه بیان و اسلوب سبک صائب و بیدل را به خاطر می آورند. از شاعران پیرو سبک صائب می توان به لایق شیرعلی و از پیروان سبک بیدل به صدرالدین عینی، استاد گل نظر، فرزانۀ خجندی، سروش و... اشاره کرد.